Ders Notu

Fârâbî gibi İbn Sînâ da faal aklın insan aklı ile ilişkisini, güneşin görme gücüyle olan ilişkisine benzetir. Ona göre daima etkin olan faal akıl tümel suret ve bilgilerin kaynağıdır.

Burada Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Felsefe ders notlarımı kısa özetler halinde paylaşıyorum.

Bütün feministler ortak olarak kadınların ezilmesini ortadan kaldırma amacını taşısa da bu soruna yönelik felsefi ve politik tercihleri ve geliştirdikleri teoriler birbirinden çok farklıdır, bu nedenle feminizmden değil “feminizmler”den bahsetmek daha doğrudur.

1923’te Almanya’da Frankfurt Üniversitesine bağlı olarak kurulan Toplumsal Araştırmalar Enstitüsü 1960’larda kısaca “Frankfurt Okulu” olarak anılmaya başlanmıştır.

Etnometodoloji, Garfinkel tarafından geliştirilen ve fenomenolojik düşüncelerin empirik araştırmalara uygulanmasını içeren bir yaklaşımdır. Etnometodoloji, en basit şekilde insanların toplumsal düzenleri üretmek için kullandıkları yöntemlerin incelenmesidir.

Schutz’a göre toplumsal düzen ortak varsayımlara ve yorumlamalara dayanan, üzerinde uzlaşılmış bir gerçekliktir. Fenomenolojik sosyolojiye göre dünyayı görme, algılama, anlamlandırma ve yorumlama biçimimiz büyük ölçüde toplumsal çevremizin etkisine dayanır.

İnsan hakları, insanın insan olmaktan kaynaklanan haklarıdır. İnsan hakkı gerçekleştirilmiş bir durumdan çok varılmak istenen bir ideali gösterir. Hakkın özü bir şeyi yapabilme yetkisidir. Bu onun aynı zamanda bir zorunluluk değil, bir izin niteliği gösterdiği anlamını da taşır. Her hak, sahibine olumlu ya da olumsuz bir talepte bulunma yetkisi verir.

Risk toplumu kavramı ilk olarak Ulrich Beck tarafından ileri sürülmüştür. Beck’e göre risk toplumu; “insanların bilgi ve teknolojileri yanlış ya da kötü amaçlı kullanmalarıyla bütün dünyayı tehlikeye sokmaları sonucunda ortaya çıkan yapıyı” ifade etmektedir.

Anthony Giddens, toplumsal yaşamın evrensel yasalarının bulunmadığını, yapının dışsal olarak ve tek faktörlü olarak davranışlarımızı belirlemediğini kabul etmekte ve aynı zamanda Parsonscu bakışın işlevselliğini de reddetmektedir.

Habermas moderniteyi henüz gerçekleştirilmemiş potansiyellere sahip “tamamlanmamış bir proje” olarak görür. Bu nedenle postmodern bir dünyadan söz etmek için henüz çok erken olduğunu savunur.

Bourdieu sosyolojisi; rasyonel eylem kuramına karşı aktörlerin içkin bir pratik mantığa, sezgiye göre hareket ettiklerini savunan, bu bakımdan da toplumsal dünyada beden ile pratiklerin mantığına önem veren bir sosyoloji olarak bilinmektedir.

İnsanlar bir savı kabul ettirmeye çalışırken karşısındakinin duygularına seslenebilir veya kabul ettirmeye çalıştığı savı süslü sözlerle dile getirmeye çalışabilir. Buradaki akıl yürütmelerde birçok hata ortaya çıkabilir. Bu nedenle düşünce tarihinde düzgün akıl yürütmeleri kendisine konu eden bağımsız bir araştırma alanı olarak mantık ortaya çıkmıştır.

İşlevselcilik gibi yapısalcı yaklaşımlar toplumu, toplumsal yapılar açısından çözümlemeye çalışmış, bireylerin içinde yaşadıkları toplumun yapısı tarafından şekillendiğini ileri sürmüşlerdir. Sembolik…

Yapısal işlevselcilik özellikle 1950’lerden sonra farklı cephelerden birbiri ile bağlantılı çok sayıda eleştiri almaya başladı. İşlevselciliğin aksine Mills, her zaman…

İşlevselcilik, en genel hatlarıyla toplumların süreğen, birbirine bağlı, istikrarlı, genellikle tümleşik bütünler oldukları ve her biri toplumun istikrarının sürmesi açısından belirli işlevleri yerine getiren parçalardan oluştuğu varsayımına dayanır. Kökleri, klasik sosyolojide Comte ve Durkheim’ın temsil ettiği pozitivist geleneğe dayanır.

Alman idealizmi düşünürlerinin ilk ve temel düşüncesi felsefede bir sistem bütünlüğü yakalamaktı. Felsefelerinde Kant, Spinoza ve Leibniz`in düşüncelerinden parçaları görebiliriz….

İnsan hangi alanlarda geçerli bilgi ortaya koyabilir?, Bu bilginin sınırı nereye dek uzanır?, Geçerli bilgiden ne anlaşılmalıdır? Kitap bir anlamda bir metafizik eleştirisi olmasının yanı sıra çok yönlü, yoğun bir epistemolojik araştırmadır.

Metafizik, Aristoteles’in dediği gibi, varlığı salt varlık-olma özelliğine dayanarak inceleyen bir uğraşıdır. Bu ise tüm varlıkların ayrıldığı varlık kategorisi veya ontolojik kategori ya da kısaca kategori denilen en üst türlerin ve bunlar arasındaki ilişkilerin incelenmesi demektir. Buna da varlıkbilim anlamına gelen ontoloji denir.

Çağdaş dünyanın siyaset felsefesinin yeni dikhotomisi, liberalizm ve toplulukçu düşünce biçimleri arasındaki tartışmada belirginleşir.

Fert ve toplum hayatını ilgilendiren gerek dinî ve ahlaki, gerekse hukuki, sosyal ve siyasi her türden problemin doğrudan Hz. Peygamber tarafından çözüme kavuşturulduğu mutluluk çağındaki inanç ve fikir birliği, onun irtihaliyle birlikte, yerini başta hilâfet meselesi olmak üzere büyük günah, kader ve irade hürriyeti vb. birçok probleme bırakmıştı.

Aydınlanma düşüncesi, din ve geleneksel düşünce ve uygulamaların baskısından kurtularak insanın her alanda kendi aklının ışığında davranma ve sorun çözme…

George Berkeley Locke’un düşüncesindeki tutarsızlıkları eleştirerek yola çıkmış ve empirizmini bir öznel idealizme ve immateryalizme sürüklemiştir. Ona göre bilgisine sahip…

Hobbes’un Yöntem ve Bilgi Anlayışı 1651’de yazdığı Leviathan siyaset felsefesinin temel yapıtlarından biri olmuştur. Hobbes’a göre bilim ve felsefe, bilimsel…

Etik Nedir? ethos sözcüğü her ne kadar bir topluluğun yaşama biçimini ifade etse de etik tekil olarak kişinin yaşam biçimidir….

Bilmek, bilgiyi işleyerek yeni bilgiler ve değişimler yaratmak insanın temel işlevleri arasındadır. Mesela bir hayvanın açlığının farkındalığı bir içgüdüsel farkındalık…

Fizik, kimya, tarih, psikoloji gibi gözlemlenebilen ve/veya deneye dayalı olan bilimleri inceleyen felsefe dalına bilim felsefesi denilmektedir. Bilimin konusu geçmişte,…

Tarihsel Sosyoloji: Sosyal değişimlere ilişkin analizini tarihsel bir perspektifle ve karşılaştırmalı olarak gerçekleştiren metodolojiye dayalı sosyoloji yaklaşımıdır. Wallerstein’ın üç önemli…

Teorinin başlangıç noktası, Ernesto Laclau ve Chantal Mouffe’un 1985 yılında birlikte kaleme aldıkları Hegemonya ve Sosyalist Strateji: Radikal Demokratik Bir…

Post-yapısalcılık gerçekliğin öznel inşasıdır. Temelde rasyonalizm, evrenselcilik ve pozitivizm gibi genel geçer yapıların yerine öznelliği savunulmasını tanımlamaktadırlar. Gerçeklik bağlamsaldır. Evrensel…

Jean Baudrillard içinde olduğumuz dönemin zararlı bir yönelimde olduğunu, gerçekliği kavramanın mümkün olmadığını, medyanın gerçekliği ve geçmişi yeniden yarattığını vurgular….