Toplumbilimsel açıdan kent; bir-örnek olmayan insanların bir arada yerleşme halidir. Uzmanlaşmayı, bireysel ve akılcı davranışları beraberinde getirir.
İlk kentler Maden çağında ordu karargahı olarak ortaya çıkmıştır. Ekonomileri tarımdan gelen artı ürüne dayanmaktadır. Ayrıca zannatkarlar da bu kentlerde ortaya çıkmıştır.
Sjoberg kentleri tarihsel bağlamda iki gruba ayırır:
- Sanayi öncesi kentler: Ekolojik örgütlenme mevcuttur. Sokaklar insan ve hayvan içindir. Meslek grupları birarada yaşar. Fiyat yerel olarak pazarlıkla belirlenir. Orta sınıf yoktur: seçkinler ve alt sınıf vardır.
- Sanayi kenti: Manchester, Chicago, Detroit, Pittsburg, Essen, Dortmund il örnekleridir. Apartman tipi konut yerleşimi vardır. Kanalizasyon başlarda yoktur. Ulaşım sistemi önemlidir (zamanla banliyöleşme – orta üst sınıf).
Modern kentlere yaklaşımlar:
Chicago okulu – Sosyal Ekolojik:
- Ezra Park: Kentin mekansal dokusu nasıl oluşur? Bu doku Biyotik (rekabet) ve kültürel (işbirliği) düzeyde örgütlenir.
- McKenzie/Burgess: Şehrin daireleri kavramı (ticaret, geçişken, işçiler, üst sınıf, banliyö).
- Wirth: Kentlilik kavramı ile kalabalıkta yüzeyselleşen ilişkiler, sığ kimlikler, görsel algı ve kimlikler önem kazanır. Saat ve trafik ışıkları düzenin simgeleridir.
Ekonomi-Politik Yaklaşım:
- Lefebre: kent kapitalisttir, toplumsal faaliyetler mekanı şekillendirir. Somut (kullanım değeri ile) / Soyut (rant değeri ile) mekanlar ele alınır.
- Castells: Kentler ortak tüketim mekanlarıdır ve devlet yardımıyla bu ihtiyaçlar karşılanmalıdır (düzenin devamı için).
- Harvey: Kentlerin büyümesi kapitalistlerin karlarını artırma arzusunun sonucudur.
Türkiyede Kentleşme:
- 1923-50: arası: Ankara odaklı. devlet yardımı ile limitli bir kentleşme
- 1950-89: Tarımda makineleşme ile iç göçü başlar. Kentlerde gecekondulaşma vardır. Geleneksel ilişki ağlarına bağlı olarak mahalleleşme başlar.
- 1980 sonrası doyuma ulaşılmış, kentler arası geçişler başlamıştır.
Dünya kenti kavramı: dünya çapında finansal merkez, şirket merkezleri, üretim yoğunluğu, ulaşım ağının merkezinde olan şehirlerdir.