Avrupa`da Yeniçağ değişiminin tohumları: Feodal düzende ruhban sınıf ve aristokratlar düzenin devamından yanaydı. Haçlı seferleri mesela bu sınıfların planladığı bir olgudur. Bu sayede alt sınıfları bastırıp statülerini korudular ve hatta , zenginleştiler ama uzun vadede işler değişti:
- Haçlı seferlerinde karayolu güvensiz olunca deniz yolları gelişti ve ticaret arttı. Bu ticaret burjuvaziyi doğurdu.
- Aristokrasinin zenginliğinin kaynağı olan toprak sınırlı iken ticaretten gelen zenginliğin sınırı yoktu.
- Burjuvazi sanayileşmeyi başlattı ve işçi sınıfı oluştu. Eskinin zanaatkarları işçileşti.
- Madenlerin işlenmesiyle top tüfek kullanıldı ve feodal kaleler yenildi. Kapitalizm feodalizmden doğdu.
- Kapitalizmin serbest ticaret ve büyüme talebi hammadde ve iş gücüne ihtiyaç duydu.
- Coğrafi keşifler ve sömürgecilik/kölelik başladı.
- Vasco de Gama Afrika güneyinden geçti
- Amerigo Vespucci ve Kolomb Amerikayı keşfedince Cortez Aztekleri, Pizarro da İnka`ları yok etti.
- Magellan doğuya giderek ilk defa dünya çevreni dolaştı.
- Sömürgelerden gelen altın ve gümüşle fiyatlar arttı, halk mağdur olurken burjuvazi daha da yükseldi.
- Her üretim biçimi kendi ekonomik düzenini oluşturur ve bu da bir ideoloji yaratır.
- Başta mutlak yönetimler ile burjuvazi ihtiyacı olan yasaları geniş coğrafyalarda hakim kıldı (Hobbes: kendini korumak için sözleşme, Bodin: denetim üstü egemenlik, Machiavelli: siyaseti din ve ahlakdan ayırma).
- Sonra burjuvazi monarşiye ihtiyaç duymadı ve humanizm (vs skolastizm) öne çıktı (Petrarch, Bocaccio..). Humanizm ideolojisi ile Rönesans Floransa`da ortaya çıkmıştır; sanatta orta çağın reddi ve antik çağın dirilişidir.
- Reform ile burjuvazi katolik ideolojiyi karşısına aldı ve devlet kiliseyi denetler oldu (Protestanlık). Yani reform dinsel başlar ama ideolojik bir harekettir. Luther (kilisenin yozlaşması), Calvin (kapitalizm ile dini barıştırma), Münzer (köylüler savaşı – devrimci solcu alman). Reform 30 yıl savaşlarını başlatarak Westfalya antlalması 1648 ile bitti.
- Bu dönemde 1520 More -Ütopya (özel mülkiyetsiz ada) ve 1600 Campenalla – Güneş ülkesi sosyalist düşüncenin öncülleridir.
- Toplumsal çalışma ahlakı, sermaye birikimi ve laiklik öne çıktı. Avrupa senet gibi bazı ticari uygulamaları ve medrese ile eğitim anlayışını Osmanlı`dan almıştır. Osmanlı`da ise ilim geleneği genelde baskılanmıştır (Takıyeddin rasathane örneği).
Bu çizgide bakarsak, Aydınlanma burjuvazi ideolojisidir. Amaç insanın mutluluğudur.
- İktidar kaynağı tanrıdan halka indirgenmiştir.
- Ana temalar: bilim, akılcılık, laiklik, mutluluk, özgürlük, hukuktur. Bazı düşünürler:
- Locke 1680 (sözleşme ile cezalandırma hakkını devredip, güvenlik kazanıyoruz, doğal haklar kavramı)
- Montesqieu (kuvvetler ayrılığı)
- Rousseau (doğrudan demokrasi, toplum sözleşmesi)
- Voltaire (sizinle aynı düşüncede değilim ama onları söyleme hakkınızı ölünceye dek savunacağım, dine inan ama papazlara asla),