Erken ortaçağ 5-11yy:
Kavimler göçü: Ostrogot Odovacer vs Romulus Augustulus ile Roma yıkıldı. Gotlar hristiyanlaşınca Ariusçu oldular (sadece baba tanrısaldır). Göç ile otorite boşluğu oluştu ve savunma ihtiyacından feodalite doğdu.
Frank devleti: 486 Kurucusu Clovis (Merovenj). 751de büyük Karl (Karolenj) Papa (3.leo) tarafından taç giydirildi ve Kutsal Roma İmparatoru oldu. Bu noktada doğu batı roma çatışması başladı. İmparator ölünce Verdun Antlaşması 843 ile üçe bölündü Almanya, Fransa ve İtalya. Ardından kıtlık yüzünden Normanlar Kuzey Fransa`yı işgal etti.
Feodalite: Karolenj sonrası savaş, kıtlık, otorite yoksunluğu oluştu. Sistem temelinde zayıfların korunma amacıyla emeğini sattığı bir sistemdir. Lordlara bağlılık yemini eden askerler şövalye sınıfını oluşturdu.
Asıl ortaçağ 11-14yy:
Ulus devlet ve kilise yükselişi: Otto ile batı toma imparatorluğu tekrar yükselişe geçti. 962 yılında Papalar Roma`da imparatorun gölgesinde kalınca Cluny reformu patlak verdi (kilise dünyevi otoriteye karşı) ve ruhban sınıfı (iffetli ve yönetimden bağımsız) oluştu. Papa 2. Nikola 1059 papalık seçimini kardinallere yaptırdı. (Simoni: kilise makamının satılması). 3. Innocentus ile Papalık monarşisi kavramı çıktı: imparator ışığını kiliseden alır. Bu süreçte kilise vergileri artırdı.
Haçlı seferleri: Papa 2. Urbanis 1095`te Clermont Konsili`nde çağrıyı yaptı. savaşa katılanlara endülijans sözü verildi. Bu süreçte kral, kilise ve soylular işbirliği içinde fazla nüfusu savaşa gönderdiler. 4. Haçlı seferinde İstanbul yağmalanınca Bizans`ta latin devri başladı.
İngiltere`de norman egemenliği (1000-1150): Anglosakson Edward çocuksuz olduğundan Normanlar başa geçti (annesi Normandı). Bu dönemde Domesday book derlendi (İngiltere`deki mal ve nüfus sayımı). 1150 Henry ile Anjevin Hanedanı; Clarendon Nizamnamesi 1164 ruhban sınıfın sivil mahkemeye tabi olması. Aristokrasi ve ruhbanlar ile halk ayaklanınca Magna Carta 1215 ile Kral John krallığı kanunla limitledi. 1295 halktan temsilcilerle parlamento kuruldu (aristokrat konseyine ek olarak).
Fransa`da Capet hanedanı: 9. Louis feodaliteyi kaldırmaya çalışarak eşitlikçi politikalar uyguladı. Merkezileşip diplomasi ve kültür alanında ilerlediler. Etat Genereux güçlü tacirlerin yönetimde temsili oldu.
Almanyada Hohenstaufen hanedanı: Kilise gerginliğinden sonra Almanya parçalı kaldı ve prenslikler 1800lere kadar güçlüydü.
Taşrada Malikanelerin çözülmesi: Büyük malikaneler parçalanarak aile çiftliklerine dönüştü (at nalı, ürün dönüşümlü tarla). Haçlı seferleri ile ticaret artmış ve serfler para ile yükümlülüklerini ödemeye başlamışlardı.
Kentleşme: Soylular lüks tüketmek isteyince serfler o işlere yöneldi ve para kazanmaya başladılar. Şehirlerde yükselme şansı buldular.
Geç Ortaçağ 1300-1400:
Zamanla vergiler ve aristokrasi baskısı arttı. İngiltere ve Fransa arasında 100y savaşları yaşanırken. 1350li yıllarda kara veba: Sicilya ile başlayıp İtalyaya yayıldı. Ölümlerin ardından emek değer kazandı. Kentler güçlendi ve ulusal monarşilere kendi serbestlikleri karşılığında destek verdiler. 1409 yılında kardinaller 3 farklı papa seçince 30 yıllık bir kriz yaşadılar. Kilise otoritesi sarsıldı (vebanın da etkisiyle). Sorgulayıcı düşünürler: Padualı Marcilius, Ockhamlı William, Lorenzo Valla damga vuran düşünürler oldu.
Eğitim ve Öğretim: doğudan göç eden alimlerin pozitif etkisi oldu. Medreselerden esinlenen bağımsız üniversiteler (Bologna ilk 1088, başta mobillerdi) kuruldu. Corpus Civilis derlendi (Roma hukuku Justinianus).
Felsefe ve Teoloji: Skolastik düşünce hakimdi. Dünyanın ezeli olup olmaması problemi gündemdeydi (Aristo ile uyum). Mantık ve revelasyon iki farklı bilgi kaynağı olarak görüldü.
Dil ve edebiyat: Humanizm (Petrarca 1350) elitizm ve skolastik düşünce eleştirisi olarak doğdu. Dante ilahi komedya, Boccacio – Dekameron önemli eserler.
Sanat ve Mimari: Sanatta Helen, Latin ve kavimlerin kültürünün karışımı gözlemlenmekte. Eserler hep dinsel (istisna Bayeux halısı). Romanesk dönem 1000lerde başladı, ardından Gotik dönem başladı (sivri dev yapılar).