Büyük Tarih Özeti 10f: Yunan Uygarlığı Milattan Önce

Merkezi Girit’te olan Minos uygarlığı mö2000 ve mö1000 yılları arasında etkili olmuştur. 1900 yılında keşfedilen Knossos Sarayı ile dünyanın ilgisini çekmiştir. Tapılan tanrıça, kutsal sembol olarak boğa, teokratik yönetim biçimi (din adamları) önemli miraslarıdır.

Ardından gelen Miken uygarlığı mö1500-1000) Akalar tarafından oluşturulmuştur. Homeros İlyada ve Odissea’da Akalar (Agamennon) ve Troyalıların (Paris) Helena için savaşını anlatır. Odyssea’da Akalı bir askerin dönüş yolculuğunı anlatır.

Mö1200-800 arası Dorlar’ın istilası ile karanlık çağ yaşanmış ve Polis denilen şehir devletleri kurulmuştur. Anadolu’daki uzantısı İyonya olarak anılmaktadır. Fenikelilerle yakın ticaret yapmaktadırlar ve alfabeyi onlardan almışlardır. Tarım toprağı az olduğundan Akdeniz, Ege, Marmara, Karadeniz kıyılarında koloniler kurmuşlardır.

Yunan tanrı sistemini Hesiodos yaratmıştır. Temelde 12 tanrı: Zeus (göktanrı), Hera (Doğum), Athena (Akıl), Apollon (Müzik), Artemis (Avcılık,Namus), Ares (Savaş), Poseidon (Deniz), Hephaistos (Ateş), Afrodit (Aşk), Hestia (aile), Hermes (haber), Demeter (bereket). İnsandan farkları: ölümsüzlük, ambrosia ve nektarla beslenmeleridir.

Arkaik çağda (mö800-500) demokrasi gelişmiştir. Bu süreçte Solon aristokrasi ile alt tabakayı barıştırmış ardından Tiranlık başgöstermiş ve aristokrasi tarafından öldürülmüştür. Ardından demokrasi şeklini almıştır. Heykelde Kuros (anatomi) ve Kore (giysi) önemli gelişmelerdir. Şehirlerdeki ana alanlar akropolis, agora ve tapınaklardır.

O dönemde dünyanın 7 harikası: Giza, Asma Bahçeler, Zeus heykeli, Rodos heykeli, İskenderiye feneri, Halikarnas Mozole, Artemis tapınağıdır.

Mö500-400 arasındaki Klasik çağ Persler ile savaşlar ile geçmiş olup Maraton savaşı ve Perikles önderliğindeki Kallias barışı önemli gelişmelerdir. Atina ve Sparta arasındaki Peloponnes savaşları ile birliği gücü azalmıştır. Bu dönemde Felsefenin yanı sıra Herodotos ile tarih yazımı da başlamıştır.

Büyük İskender ile Helenistik Çağ (mö330-30) başlamıştır. Onun ölümü ile Mısırda Ptolemaioslar, İranda Selevkoslar ve Makedonyada Antogonoslar kurulmuştur. Bergama’da olan Zeus Altarı bugün Berlin’dedir. İskenderiye, Bergama ve Efes akademi ve kültür merkezleriydi. Khiton adlı kumaş kıyafet giyilirdi.

Kolonizasyon dönemi ile başlayan kölelik Yunanda kurumsallaşmıştır. Hiçbir politik hakları yoktur. Ölümden sonra yaşam inancı vardır. Yeraltı tanrısı Hades’in dünyasına geçerken kayıkçı Kharon’a bir obol vermek gerekir. Bugünkü mezar kazımı ve taşı yunan kültüründe de vardır. Ayrıca Sarkafagus denen lahit mezarlar mevcuttur.